Tabak, sigaren en arbeid
De Kamper Almanak is een goede en mooie bron voor velen om de geschiedenis van Kampen in al haar facetten te leren kennen. De Kamper Almanak bestaat sinds 1928 en velen hebben er een bijdrage aan geleverd om iets van deze geschiedenis vast te leggen en door te geven aan de volgende generaties.
Eén van hen was archivaris W.A. Fasel, die in 1965-1966 zijn lezers direct benaderde in zijn artikel over een lijst van Tabaksfabrieken en Sigarenmakerijen in Kampen. Hij kreeg deze lijst en zijn gegevens maar niet compleet en riep daarom de hulp in van zijn lezers.
Het is wel duidelijk dat een dergelijk onderwerp als de tabaksindustrie in al haar facetten in Kampen een groot onderwerp is. Er zijn altijd aspecten die voor de volgende generatie niet werden vastgelegd. Misschien werd het zo gewoon gevonden dat men het niet de moeite waard vond om het vast te leggen. Maar geschiedenis is altijd aanwezig en speelt zich soms direct af onder onze neus..
Veel Kampenaren waren in de tabaks- en sigarenindustrie werkzaam. De lijst van Fasel bestaat uit bijna 200 namen in de periode van grofweg 1870 tot 1940. Verder is uit de lijst op te maken dat Kampen in een proces zat van mechanisatie. Er wordt gesproken van stoommachines, gas- en elektromotoren, lagestoomdrukverwarming, wikkelmachines, kerfbanken en stripmachines.
Apparaten verlichtten de menselijke arbeid, maar de sigaar blijft toch tot op zekere hoogte handwerk. Het vergt veel kunde en vakmanschap.
Op het Stadsarchief Kampen worden enkele foto’s bewaard die een inzicht geven in de bewerking van tabak, voordat daar sigaren van gemaakt kunnen worden. De foto’s zijn wat vervaagd maar laten toch nog mannen met schorten zien die zeulen met balen tabak, tabaksbladen dopen in zuiver water om deze bladen voor bewerking gereed te maken, stengels uit tabaksbladeren te verwijderen en meer van die klussen.
Enkele van die foto’s springen er uit en vallen op: er waren ook kinderen werkzaam in deze industrie. Vandaar dat hiervan een foto is bijgevoegd. Kinderhanden zijn klein en kunnen vaak beter het fijnere werk doen dan de grote kolenschoppen van handen van volwassen mannen. Kinderen waren ook goedkoper in arbeidsloon dan volwassenen en veel gezinnen verdienden op deze manier toch nog wat bij.
Heeft u fotomateriaal, specifiek over de tabaks-, of sigarenindustrie Kampen, dan is het Stadsarchief zeer geïnteresseerd.