Archivaris Jurjen Nanninga Uitterdijk

(1848-1919)

Archivaris Jurjen Nanninga Uitterdijk (1848-1919)

Archivaris Jurjen Nanninga Uitterdijk (1848-1919)

Een bekende persoonlijkheid in de geschiedenis van de stad Kampen is Jurjen Nanninga Uitterdijk. Deze man werd in 1848 op Lagemeden te Den Horn geboren als de zoon van een predikant. Hij ging naar het gymnasium in Dokkum naar school. Jurjen was echter in de eerste plaats een Groninger. Daar ging hij ook theologie studeren.

Hij liet zich in 1868 overschrijven naar de faculteit der Rechten. In 1872 promoveerde hij met het hoogste lof op stellingen tot doctor in het Romeins en hedendaags recht. Zijn interesse lag echter ook bij geschiedenis, onder andere archieven. Daarom solliciteerde hij in 1872 als archivaris van de stad Kampen nadat Mr. J.A. Hofkes op deze post ontslag had genomen. In 1873 werd hij als zodanig door de gemeenteraad aangesteld tegen een jaarsalaris van fl. 1200,-.
Kampen was één van de eerste drie steden in Nederland met een eigen archivaris, in navolging van Leeuwarden en ‘s-Hertogenbosch.
Nanninga Uitterdijk zorgde door archiefonderzoek dat oude rechten, die in vergetelheid waren geraakt, weer konden worden nageleefd. Dit creëerde duidelijkheid voor alle betrokken partijen waardoor er in de stad ruzies konden worden beslecht. Zo wist hij bijvoorbeeld te bewijzen dat de rechten van grootburgers op de stadsweiden niet aan elk der grootburgers apart toekwam maar aan de stad Kampen als geheel. Hiervoor was veel lef nodig omdat de macht van de Kamper grootburgers in die tijd nog aanzienlijk was.
Later, rond 1909, was het tij gekeerd: Nanninga Uitterdijk had, zo vond de gemeenteraad, zijn taken als archivaris verwaarloosd. Alles, op het gebied van de middeleeuwen was weliswaar in orde maar het secretariearchief niet. Dat dit echter in de eerste plaats een taak was geweest van de gemeentesecretaris, raakte op de achtergrond.
Thuis liep het voor Nanninga Uitterdijk ook niet op rolletjes. Zijn zoon was een briljant student maar belandde later vanwege krankzinnigheid in een gesticht te Ermelo. De dochter overleed op 35-jarige leeftijd.
Nanninga Uitterdijk had een onvermoeibare werkdrift. Hij heeft zeer veel historische onderzoeken en publicaties op zijn naam staan. Daarnaast was hij actief binnen de vrijmetselarij in Kampen en verzamelde hij oude en antieke voorwerpen. Deze collectie vormde later mede het begin van het Stedelijk Museum in Kampen. In 1919 is Nanninga Uitterdijk in Wezep overleden. Hij werd in Kampen begraven.